Эпилепсия дегеніміз не казакша

Мазмұны

Жалпы ақпарат

Эпилепсия – құрысу ұстамаларымен (бұлшық еттің еріксіз жиырылуы) қосарланатын мидың белсенділігінің бұзылысы. Ауруға қайталанатын ұстамалар тән. Бұл ұстамалар дененің қандай да бір бөлігінің қысқа мерзімді еріксіз құрысуы түрінде (парциалдық құрысу) немесе бүкіл дене бойы (жалпы құрысу) және кейде естен танумен және ішек немесе қуық қызметін бақылауды жоғалтумен қосарланады.

Бұл көріністер ми жасушалары тобында артық электр зарядтарының нәтижесі. Мұндай зарядтар мидың түрлі бөліктерінде пайда болуы мүмкін. Ұстамалар естегі аздаған жоғалту немес бұлшық ет түйілуі, немесе ауыр, ұзақ конвульсия ретінде болады. Ұстамалар жиілігі бойынша ажыратылады, жылына бір реттен сирек немесе күніне бірнеше рет болуы мүмкін.

Ми бірнеше бөлімнен тұрады. Аралық ми мен үлкен жарты шармен түзілетін алдыңғы ми, ортаңғы ми, артқы ми (оған жұлын мен миды, көпір мен мишықты қосатын сопақ ми кіреді). Ми адамның барлық ағзаларының жұмысын бақылайды және басқарады. Жарты шар қызметімен адамды жануардан ерекше ететін үрдістер байланысқан: сана, ес, ойлау, сөйлеу, еңбек ету қызметі.

_____________________________________________________________________________________

Себептері

Эпилепсия кез келген жаста пайда болуы мүмкін, бірақ, көбінесе, 5 - 20 жас аралығында болады. Әдетте, науқастарда эпилепсиямен ауырудың отбасылық тарихы болады.

Эпилепсия мидың ауруы немесе зақымдануы нәтижесінде, кейде белгісіз себепті пайда болуы мүмкін.

Эпилепсияның кең таралған себептері:

мидың туа біткен мәселесі (мидың туа біткен ақауы)
Мидың босану кезіндегі жарақаты
Заттек алмасуының туа біткен бұзылыстары (мысалы, фенилкетонурия)
бассүйек-ми жарақаты
Инфекциялар, оның ішінде, мидың абсцессі, менингит, энцефалит, ЖИТС(СПИД)
Инсульт
мидың ісігі
мидағы ақаулы қантамырларының болуы
ми тінінің зақымдануына немесе бұзылуына апарған басқа ауру
кейбір дәрі препараттарын қолдану, оның ішінде, антидепрессанттар, кокаин, амфетамин
Деменция (қарттық естен адасу), Альцгеймер ауруы

Өзгерістер нәтижесінде мидың тінінде жоғары қозғыштық ошағы қалыптасады, ми бүкіл денеге жалған сигнал (импульстер) жібереді. Бұл кезеңді, болжанбайтын эпилепсия ұстамасына апарады.

Жалғыз құрысу ұстамасы, әдетте, науқаста эпилепсия болуын білдірмейді.

Симптомдары

Эпилепсия симптомдары әр түрлі көрініс беруі мүмкін. Кейбір адамдарда эпилепсия ұстамасы құрысумен, ал басқаларда бір нәрсеге шоғырлана алмайтын және көзқарасының мәнсіз болуымен қосарланады. Ұстаманың түрі мидың қай бөлігінің зақымдануына және эпилепсияның себебі болуына байланысты.

Көптеген жағдайларда эпилепсия ұстамасы бұрын болғандарына ұқсас. Ұстама алдында кейбір науқастар өздерін жағымсыз сезінеді, мысалы, өткір түсініксіз иіс, шаншу, көңіл-күй өзгерісі болады. Қоршаған ортасындағылар адамның мінез-құлығы күрт өзгеруін байқауы мүмкін: қарауы өзгеріп, мазасыз, сілейген күйде болуы мүмкін.

Диагностика

Дәрігер науқасты қарайды, ми мен жүйке жүйесінің жағдайын бағалау үшін бірқатар талдау өткізеді:

· электроэнцефалография (ЭЭГ) – мидың электр белсенділігін бағалау әдісі. Эпилепсия кезінде ақаулы электр белсенділігі анықталады. Кейбір жағдайда эпилепсия ұстамасы басталатын аумақ анықталуы мүмкін. Кейде ми қалыпты көрінеді, егер ұстамадан кейін біраз уақыт өтсе.

Кейде дәрігер мидың электр белсенділігін жазу үшін бірнеше күн немесе апта бойы электроэнцефалограф алып жүруді тағайындайды.

Бейнеэлектроэнцефалография жүргізу үшін (бейне-аспап көмегімен) арнайы ауруханаға жатқызу қажет болуы мүмкін.

· Компьютерлік томография (КТ) немесе магниттік-резонанстық томография (МРТ) –мәселенің мидағы орналасуы мен себебін анықтау үшін.

Қажет болса, басқа ауруларды ескеру үшін дәрігер инфекциялық аурулар болуына тест және жұлын пункциясын (жұлын каналынан жұлын сұйықтығын алу, бел тұсынан) өткізуі мүмкін.

Емдеу

ҰСТАМА КЕЗІНДЕ НЕ ІСТЕУ ҚАЖЕТ?

· Құрысу қимылдарын күштеп ұстауға тырыспау;

· Тісін ажыратуға тырыспау;

· Жасанды тыныс алу немесе жүрек массажын жасамау, ұстамаға ұшыраған адамды тегіс жерге жатқызып, басының астына жұмсақ нәрсе қою қажет;

· Адамды ұстама болған жерден қозғамау, тек өмірге қауіпті болмаса;

· Тілдің кептелуінің және сілемейдің тыныс алу жолдарына түсуінің алдын алу үшін жатқан науқастың басын бір жағына бұру қажет, ал құсу пайда болған жағдайда бүкіл денесін абайлап бір жағына бұру қажет.

Ұстама аяқталғаннан кейін адам өзіне келіп, тыныштанып, ұйқысын қандыруы қажет. Ұстамадан кейін көп жағдайда естің қалыпты болмауы және әлсіздік пайда болуы мүмкін, адам өздігінше тұрғанға дейін біраз уақыт өтуі тиіс (әдетте, 5-30 минут).

Бірінің соңынан бірі келетін бірнеше үлкен құрысу ұстамалары ерекше қауіпті. Мұндай жағдай эпилепсиялық статус аталады. Ол өмірге қауіпті, себебі, науқастың тыныс алуы тоқтауы және тұншығудан өлімге ұшырауы мүмкін. Эпилепсиялық статус – эпилепсияға шалдыққан науқастың өлімінің негізгі себебі және шұғыл медициналық жәрдемді қажет етеді.

Эпилепсияны емдеуге дәрілерді ұзақ қабылдау және хирургиялық араласу кіреді.

Құрысуға қарсы дәрілік препараттар (антикольвунсанттар) алдағы ұстамаларды азайтуы мүмкін. Бұл дәрілер ішуге арналған, дәрінің түрі эпилепсиялық науқас зардап шегетін ұстаманың түріне байланысты.

Препаратты және мөлшерлемесін жеке таңдау жасалады. Көбінесе, мүмкін жанама әсерін ескеру үшін қан талдауы өткізіледі. Дәрілерді әрдайым дәрігердің нұсқауы бойынша қабылдау қажет, оны тоқтату ұстамаға апаруы мүмкін. Дәрігермен ақылдасқаннан кейін ғана дәрі қабылдауды тоқтатуға болады.

Эпилепсияға шалдыққан жүкті әйелдер емдеу курсын өзгерту үшін дәрігерге жүктілігін ескертуі қажет, себебі, дәрілер ұрықтың дамуында ақаулар туындатуы мүмкін.

Эпилепсиялық ұстамалар ісіктен, ақаулы қантамырларынан немесе мидағы қан кетуінен туындаса, хирургиялық араласу қолданылады.

Кейбір науқастарға эпилепсиялық ұстамаларды тоқтату үшін өзгерген ми жасушаларын жою үшін хирургиялық араласу қолданылады.

Көбінесе, дәрігерлер кезеген нервтің (бассүйек-ми нерві) ынталандырғышын орнату бойынша операцияны ұсынады, бұл аспап кардио-ынталандырғыш секілді жұмыс істейді және ұстамалар санын азайтуы мүмкін. Кезеген нервтің (бассүйек-ми нерві) ынталандырғышы ұдайы жұмыс істейді, миға ұдайы шағын электр импульстерін жібереді және ұстаманы туындататын дертті электр белсенділігінің алдын алуға көмектеседі.

Кейде балаларды арнайы емдәмге көшіреді, ұстамалардың алдын алу үшін. Ең белгілісі – кетогенді емдәм (майлардың мөлшері көп және көмірсулардың мөлшері төмен арнайы емдәм).

Көрсетілген емдәм ересектерде ұстама пайда болуының алдын алу үшін тиімді болуы мүмкін.

Өмір салтын немесе тағайындалған дәрілерді өзгерту эпилепсиялық ұстамаларға апаруы мүмкін, мұндайда дәрігермен кеңесіңіз, егер Сіз:

· Жаңа дәрілерді, дәрумендерді немесе тағамдық қоспаны қабылдағыңыз келсе

· Күшті көңіл-күй күйзелісіне ұшырасаңыз

· Ауырсаңыз, әсіресе, егер ауру инфекциялық болса

· Эпилепсияға қарсы препаратты қабылдауды жіберіп алсаңыз

· алкоголь тұтына бастасаңыз.

Аурудың болжамы

Көптеген жағдайда жалғыз ұстамадан кейін болжамы – оң. Дәрімен емдеу 70% жағдайда адамды ұстамадан толығымен құтқарады. 20—30% жағдайда ұстамалар жалғасады, мұндай жағдайда көбінесе, бірнеше құрысуға қарсы препаратты қабылдау қажет болады.

Дәріні қабылдаудың оң нәтижесі болмаса, хирургиялық операция тағайындалуы мүмкін.

Мүмкін асқынулары

· қабылдайтын препараттардың жанама әсері

· құлаудан, соқтығудан бір жерін соғып алуы, тістеуден зақымдану

· ұстама кезінде тамақтың немесе сілемейдің тыныс жолына түсуі, бұл аспирациялық пневмонияға апаруы мүмкін

· мидың қайтымсыз зақымдануы.

Қашан дәрігерге көріну қажет

Жедел жәрдемге хабарласыңыз:

· Егер адамда эпилепсия ұстамасы алғаш рет болса

· Бөгде адамның эпилепсия ұстамасына куә болсаңыз

Егер бұрын ұстамасы болған адамда ұстама болса, келесі жағдайда жедел жәрдемге хабарласыңыз, егер:

· Ұстама әдеттегіден ұзақ болса, немесе олардың саны жиі болса.

· Бірнеше минутта бірнеше ұстама болса.

· Бірнеше эпилепсия ұстамасы болғаннан кейін адам есін жинамаса.

Дәрігерге хабарласыңыз, егер эпилепсиядан зардап шегетін болсаңыз және сізде жаңа симптомдар пайда болса, қабылдайтын жаңа дәрілерден келесі мүмкін жанама әсерлерді қоса: жүрек айнуы, құсу, терідегі бөріткен, шаштың түсуі, қол-аяғының дірілдеуі, бұлшық еттің өзіне тән емес жиырылуы немесе қозғалудағы бұзылыстардың байқалуы.

· Науқастың құрысу қимылын күштеп ұстауға тырыспаңыз;

· Мүмкіндігінше, адамды тегіс жерге жатқызыңыз, басының астына жұмсақ бір нәрсе қойыңыз, жағасын шешіп, тар киімін босатыңыз;

· Жедел жәрдемді шақырыңыз.

Алдын алу

Ғылымға эпилепсияның пайда болуының алдын алудың 100 пайыздық тәсілі әлі белгісіз. Дегенмен, эпилепсия ұстамасының алдын алу үшін ұсынылатын еңбек үрдісін, тағайындалған емдәмді, дене белсенділігін, күн тәртібін қатаң сақтауды дұрыс қадағалау қажет. Тамақта тұз және су мөлшерін шектеу қажет. Спиртті ішімдіктер мен темекі шегуден алшақ болу міндетті.

Материалды дайындағандар: Асель Стамбекова, HealthСity жобасының дербес үйлестірушісі; Екатерина Шумарева, HealthСity жобасының дербес үйлестірушісі.

Эпилепсия — жағдайы, қайталанатын сипатталады (екеуден артық) эпилепсиялық талма, кез-келген дереу себепсіз себепсіз. Эпилептикалық тәркілеу — мидың нейрондарының қалыпты және шамадан тыс шығарылуының клиникалық көрінісі, кенеттен өтпелі патологиялық құбылыстар тудырады (сезімтал, мотор, ақылды, вегетативтік белгілер, сананың өзгеруі). Есте сақтау керек, бұл кейбіреулердің туындаған немесе айқын себептермен (ми ісігі, TBI) Эпилепсиялық талма науқаста эпилепсияның болуын көрсетпейді.

Эпилепсия

Эпилепсия шабуылдарының жіктелуі

Эпилептикалық талмалардың халықаралық классификациясы бойынша жартылай (жергілікті, үйлестіруші) формалары мен жалпыланған эпилепсиясы. Фокалды эпилепсияның шабуылдары бөлінеді: қарапайым (сананың бұзылуынсыз) — мотормен, соматосенсорлық, вегетативтік және психикалық белгілер мен кешен — сананың бұзылуымен жүреді. Алғашқы жалпыланған талшықтар мидың екі жартыферін патологиялық процеске тарту арқылы орын алады. Жалпы жалған түрлері: миоклоникалық, клоникалық, болмауы, атишыңыалық болмауы, тоник, тоник-клоникалық, атоникалық.

Белгіленбеген эпилепсиялық талма бар — жоғарыда аталған түрлердің кез-келгеніне сәйкес келмейді, сондай-ақ кейбір жаңа туған нәрестелерді алып тастау (шайнау қозғалысы, ритмикалық көз қозғалысы). Эпилепсияның қайталануын қайталайды (арандатқан, циклдік, кездейсоқ) және ұзартылған ұстамалар (эпилептикалық күй).

Эпилепсияның клиникалық көрінісі

Эпилепсияның клиникалық көрінісінде үш кезең бар: ictal (шабуыл кезеңі), кейінгі (кейінгі шабуыл) және аралық (өзара қол жетімді). Postictal кезеңде неврологиялық симптомдардың толық болмауы мүмкін (ауру белгілері қоспағанда, эпилепсия тудырады — бас миының жарақаты, геморрагиялық немесе ишемиялық инсульт және т.б.).

Аураның бірнеше негізгі түрлері бар, күрделі ішінара талма эпилепсияын күтеді — вегетативтік, қозғалтқышы бар, ақылды, сөйлеу және сезім. Эпилепсияның ең көп кездесетін белгілері бар: айнуы, әлсіздік, айналуы, жұлдырудағы қысым сезімі, тілдің және ернің сезімталдығы, кеуде ауыруы, ұйқылық, қоңырау және т.б/немесе құлақ тістері, хош иісті пароксизмдер, жұлдырудағы түйіршік сезімі және т.б. Бұдан басқа, Көптеген жағдайларда автоматтандырылған қозғалыстармен бірге күрделі ішінара сіңіріледі, көрінбейді. Мұндай жағдайларда науқаспен байланыс қиын немесе мүмкін емес.

Ортақ жалпылама алып кету басталады, ереже бойынша, кенеттен. Бірнеше секундтан кейін, ол ауруды жалғастырады (Әрбір науқаста бірегей аура бар), науқас сана мен құлдырауды жоғалтады. Күздің құлауы ерекше естіледі, бұл глотистің спазмы және кеуде бұлшықеттерінің конвульсиялық қысымы салдарынан туындайды. Келесі эпилепсия шабуылының тоник фазасы келеді, бұл каспий деп аталады. Тоникалық конвульсиялар — торс және аяқ-қолдар күшті стресстің күйінде созылады, басы артқа тасталады/немесе бүйіріне бұрылады, қарсы жақты зақымдану, тыныс алу кешіктіріледі, веналар мойын айналады, баяу цианозды арттыру арқылы бозғылт болады, жақтары тығыз. Шабуылдың тоник фазасының ұзақтығы — 15-тен 20 секундқа дейін. Сонда эпилепсияның клоникалық фазасы келеді, клоникалық конвульсиялармен бірге жүреді (шулы, жусан тыныс, аузынан көбік). Клоникалық фаза 2 минуттан 3 минутқа дейін созылады. Ұрықтың жиілігі бірте-бірте төмендейді, содан кейін толық бұлшықет релаксациясы келеді, пациент ынталандыруға жауап бермесе, оқушылар кеңейтілген, олардың жарыққа реакциясы жоқ, қорғаныш және сіңір рефлекстері туындамайды.

Бастапқы жалпылама талмалардың ең көп тараған түрлері, мидың екі жарты шарының патологиялық үдерісіне қатысуымен ерекшеленеді — тоник-клоникалық талшықтар және сусындар. Соңғы балалар жиі кездеседі және кенеттен қысқа мерзімді сипатталады (10 секундқа дейін) баланың қызметін тоқтату (ойындар, әңгіме), нәресте қатып қалады, бұршаққа жауап бермейді, және бірнеше секундтан кейін тоқтатылған әрекет жалғасуда. Науқастар ұстамдылықты байқамайды немесе естен шығармайды. Дәлелдердің жиілігі тәулігіне бірнеше ондаған жетуі мүмкін.

Эпилепсияның диагностикасы

Эпилепсияның диагностикасы анамнезге негізделуі керек, науқасты физикалық тексеру, ЭЭГ деректері және нейроэмирлеу (MRI және мидың CT). Анамнезге сәйкес эпилепсиялық талмалардың болуы немесе болмауын анықтау қажет, науқасты клиникалық тексеру, зертханалық және аспаптық зерттеулердің нәтижелері, сондай-ақ эпилептикалық және басқа да шабуылдардан айырмашылығы бар; эпилепсиялық эпилепсия түрін және эпилепсияның түрін анықтаңыз. Пациентке режимге қатысты ұсыныстарды таныстыру, дәрілік терапия қажеттілігін бағалаңыз, оның сипаты мен хирургиялық емдеу мүмкіндігі. Қарамастан, эпилепсия диагнозы негізделген, ең алдымен, клиникалық деректер бойынша, есте сақтау керек, Эпилепсияның клиникалық белгілері болмаған жағдайда, бұл диагноз ЭЭГ-те анықталған эпилептифторлық белсенділік болған кезде де жасалмайды.

Эпилепсияның шабуылдары эпилепсиялық емес басқа да пароксизмалы күйлерден ажыратылуы керек (жоғалту, психогенді талма, вегетативтік дағдарыстар).

Эпилепсияны емдеу

Эпилепсияға арналған барлық емделулер басып алуды тоқтатуға бағытталған, өмір сапасын жақсарту және дәрі-дәрмектерді тоқтату (ремиссияда). B 70% жағдайларды дұрыс және уақтылы емдеу эпилепсия шабуылын тоқтатуға алып келеді. Емдеуге қарсы препараттарды тағайындаудан бұрын толық клиникалық тексеру жүргізу қажет, MRI және EEG нәтижелерін талдау. Науқас пен оның отбасы дәрі-дәрмекпен жұмыс істеу ережелерімен ғана таныс емес, сонымен қатар ықтимал жанама әсерлер туралы. Госпитализацияға арналған нұсқаулар: алдымен эпилепсияның дамуы, эпилептикалық жағдай және эпилепсияның хирургиялық емдеу қажеттілігі.

Эпилепсияның препараттарды емдеу принциптерінің бірі монотерапия болып табылады. Препарат минималды дозада тағайындалады, содан кейін шабуылдардың тоқтатылуына дейін оның жоғарылауы. Доза тапшылығы жағдайында препаратты қабылдаудың заңдылығын тексеру қажет, қол жеткізілген максималды доза. Көптеген эпиляцияға қарсы препараттарды қолдану олардың қандағы концентрациясын тұрақты бақылауды талап етеді. Прегабалинді емдеу, levetiracetam, Вальпрой қышқылы клиникалық тиімді дозадан басталады, ламотригина тағайындау кезінде, topiramata, Карбамазепин: баяу дозаны титрлеу қажет.

Жаңадан диагностикаланған эпилепсияны емдеу дәстүрлідей басталады (карбамазепин және вальпрой қышқылы), сондықтан жаңа эпифирге қарсы препараттармен (топирамат, оскарбазепин, levetiracetam), монотерапияда қолдануға тіркелген. Дәстүрлі және жаңа дәрілерді таңдағанда, науқастың жеке ерекшеліктерін ескеру керек (жасы, жынысы, бірлескен патология). Валпо қышқылы анықталмаған эпилепсия эпизодтарын емдеу үшін қолданылады. Эпилепсияға қарсы препаратты тағайындаған кезде оны енгізудің ең төменгі жиілігіне ұмтылуы керек (2 есеге дейін/күн). Тұрақты плазма концентрациясының арқасында ұзаққа созылатын босану препараттары тиімдірек болады. Есірткі дозасы, егде жастағы науқасқа тағайындалады, қандағы концентрацияны арттырады, препараттың ұқсас дозасы, жас науқасқа тағайындалады, сондықтан шағын мөлшерде емдеуді бастау керек, содан кейін титрлеу. Препаратты жою бірте-бірте жүзеге асырылады, эпилепсия түрінде берілген, оның болжамдары мен жаңарған талпыныстардың мүмкіндігі.

Фармакорезистивті эпилепсия (жалғасуда, антиэпилептической емдеудің жеткіліксіздігі) хирургиялық емдеу мәселесін шешу үшін пациенттің қосымша тексеруін талап етеді. Алдын-ала тексеру EEG жазу жазуларын қамтуы керек, сенімді оқшаулау деректерін алу, эпилептикалық аймақтың анатомиялық ерекшеліктері мен таралу сипаты (МРТ). Жоғарыда келтірілген зерттеулердің нәтижелері бойынша хирургиялық араласудың сипаты анықталды: эпилептогенді мидың тінін хирургиялық алып тастау (кортикалы топатомия, лобептомия, гемисферектомия, мультилобектомия); селективті операция (уақытша лоб эпилепсияындағы амигдала-гиппокампектромия); холосотомия және функционалды стереотактикалық араласу; вагонды ынталандыру.

Көрсетілген хирургиялық араласулардың әрқайсысы үшін қатаң көрсеткіштер бар. Оларды тек мамандандырылған нейрохирургтарялық клиникаларда жасауға болады, тиісті технологиямен, жоғары білікті мамандардың қатысуымен өтті (нейрохирурги, нейрорадиологтар, нейропсихология, неврология және т.б.)

Эпилепсияға арналған болжам

Эпилепсия кезінде мүгедектік туралы болжам шабуылдардың жиілігіне байланысты. Ремиссияда, түнде сіңірулер аз және аз болғанда, науқастың жұмысқа қабілеттілігі сақталады (түнгі ауысымда және саяхаттау кезінде жұмыстарды алып тастау жағдайында). Эпилепсия күніне шабуылдар, сана жоғалтумен бірге жүреді, науқастың жұмыс істеу қабілетін шектеу.

Эпилепсия науқастың өмірінің барлық аспектілеріне әсер етеді, сондықтан маңызды медициналық және әлеуметтік проблема болып табылады. Бұл мәселенің бір қыры — эпилепсияның және науқастардың стигматизациясы туралы аз білімдер, психикалық бұзылулардың жиілігі мен ауырлығы туралы пікірлер, эпилепсиямен бірге жүреді, жиі негізсіз. Пациенттердің басым көпшілігі, дұрыс ем алу, қалыпты өмірді алып тастайды.

Эпилепсияның алдын алу ТБИ-нің алдын-алу мүмкіндігін қарастырады, интоксикация және жұқпалы аурулар, эпилепсияға ұшыраған науқастар арасындағы ықтимал некелер туралы ескерту, балаларға температураның төмендеуі, безгектің алдын алу, соның салдарынан эпилепсия болуы мүмкін.

Арнайы Informburo.kz үшін Дина Лидің иллюстрациясы.

26 наурыз – халықаралық қояншық ауруымен күрес күні, оны басқаша күлгін күн деп те атайды. Бұл атаулы күнді 2008 жылы осы дертпен ауыратын тоғыз жасар шотландтық Кесседи Меган ойлап тапты. Оның бастамасын бұл аурумен ауыратындар да, өзі сияқты әлемнің түкпір түкпіріндегі адамдар қолдады. Күлгін күннің бастамашысы өзіне сенімді тұлға болып қалыптасқан, әлеуметтік желілерде де белсенді.

Қояншық ауруы кез келген жерде кез келген уақытта ұстауы мүмкін. Құрысып құлап жатса, айналасындағылар оларды ішімдік ішкендер не қаңғыбастар деп ойлап, уақытында көмек көрсетпей кететін кездері аз емес. Мұндайда оның талма ауруы көз жұмуына әкелуі де мүмкін.

Informburo.kz ауру белгілері туралы айтып, ұстамасы ұстаған адамдардың жанынан не себепті бай-жай өтпей, көмектесу керектігін талдап түсіндіреді.

№1. Қояншық ауруы дегеніміз не?

Қозу және тежеуші жүйелердің бұзылуынан туындайтын бас миының ауруы ретінде танылған. Нейрондар жоғары қуатты электр күшін бөле бастағанда, тежеуші күштің оған әлі келмей қалады. Осыдан ұстамасы басталады. Көпшілік ойлағандай мұндайда адам есінен танып, аузынан ақ көбік атқыламайды. Ұстаманың түрі болуы мүмкін: қалтыраудан бастап, денесінің құрысуына дейін. Бұл ауру жұқпайды және психикалық ауру болып саналмайды. Қояншығы ұстап ауыруы ғана ықтимал. Алайда, балалардың дене қызуы көтерілгенде талып қалуының бұл ауруға еш қатысы жоқ.

Ежелгі Грекия және Рим елдерінде бұл ауруды "Қасиетті ауру" деп атаған. Пётр Первый, Микеланджело, Юлий Цезарь, Наполеон, Ван Гог секілді танымал тұлғалар осы аурумен ауырған екен.

№2. Аурудың негізгі белгілері қандай?

Қояншық ауруы кезінде адамның қозғалысы, тәртібі, сезімталдығы бұзылады, кейде есінен танып қалады. Дені сау адамның да есінен тану қаупі бар. Олар бірнеше секундтан минуттарға дейін созылады. Талып қалудың мынадай түрлері болуы мүмкін:

Есінен тану;
Қатып қалу;
Қысқа уақытта біртүрлі иіс, дәм, дыбыс сезу;
Іштің жоғары бөлігін өзгеше сезіну;
Беті мен аяқ-қолдары жансызданады;
Қысқа уақытқа талып қалу (есінен танбастан);
Бұлшық еттері сілейіп, еріксіз қимыл-қозғалыстар жасайды;
Дене мүшелері булығады;
Баланың сөйлеу қабілеті кеш дамиды, оқуда қиындық туындайды;
Түнде бұтына кіші дәретін жіберіп қою;
Түсінде сөйлеу, түсінде жүру (Айкезбе).

№3. Қояншық ауруын емдеуге бола ма?

Өте қиын мәселе. Уақыт өте келе өздігінен кететін, жасы ұлғайған сайын жоғалатын түрлері болады. Қояншық ауруы көбіне балаларда кездеседі, өйткені олар өздігінен қозу және тежеу процестерін реттей алмайды. Бұл – бас миының дамуының принципі саналады. 10 жастан кейін ми пісіп жетілгенде, бала бұл процестерді басқаруға үйренеді. Сол кезде қояншық ауруы тоқтауы мүмкін.

Аурудың баланың дамуын тежеуге, мүгедектікке әкелетін ауыр түрлері де бар. Пациенттің ұстамасы ұстағанда көмектесу емдеумен пара-пар.

№4. Ұстамасы ұстаған адамға қалай көмектесу керек?

Келесідей әрекеттерді орындау керек:

Айналасындағы өткір заттардың бәрін алып тастау, ауру адам қауіпсіз жерде болып, өзіне қол жұмсамауы тиіс;
Тынысын тарылтпау үшін мойнын босату, мәселен жейдесінің жоғары түймелерін шешу;
Ауруды бір бүйіріне қарай бұру;
Басына жұмсақ бір нәрсе қою;
Аузына ештеңе салмау;
Жедел жәрдем шақыру.

Адамдардың арасында мұндай аурулардың ұстамасы ұстағанда жағын ашып, тілін шығару қажет деген пікір қалыптасқан. Алайда, бұлай жасауға мүлдем болмайды. Бұл адамның жүрегін айнытады, ол құсығына шашалып қалуы мүмкін.

Ұстамасы ұстаған уақыт пен оның ұзақтығын анықтау – ем тағайындап, емдеу жолын табуға керек. Емдейтін дәрігерге ұстаманың бейнежазбасы да қажет болу мүмкін.

№5. Қояншық ауруымен ауыратындарға мемлекет не ұсына алады?

Бұл аурумен ауыратындарға тегін медициналық көмектің кепілдендірілген көлемі шеңберінде диагностика жасалады, және емханаға жатқызылып, амбулаторлық ем тағайындалады.

Емдеуге қажетті тырысуға қарсы дәрілер пациенттерге тегін беріледі. Қазақстанда мұндай препараттардың 10 тобы, 120 түрі бар. Оның ішінде 6 тобын тегін береді. Бұл әсіресе балаларға жеткіліксіз, өйткені оларға Қазақстанда тіркелмеген емдік дәрілердің түрлері де қажет.

Үйде емделуге мына дәрілер берілед:

окскарбазепин;
бензодиазепины (диазепам, брюзепам, клоназепам);
левитирацетам;
прегабалин;
габапентин;
фенобарбитал.

вальпроаты (депакин, конвулекс);
ламотриджин;
топирамат;
карбамазепин;
бензод.

№6. Баласында қояншық ауруының белгілері байқалса, ата-анасы не істеу керек?

Тұрғылықты мекен-жайы бойынша неврологқа жүгіну керек. Ол тексерісті тағайындайды, егер қажет болса тексеріп, ем жасайтын стационарға жолдама береді. Мұндай балаға басқа сау балалармен бірдей қарау керек. Қояншық ауруымен ауыратын балаға мүмкіндігі шектеулі бала деп қарамау маңызды саналады. Қояншық ұстамасы баланың өміріндегі уақытша белгілер ғана. Ауру оған спорттық және шығармашылық әуестіктерімен айналысуға кедергі бола алмайды. Бастысы, емі дұрыс таңдалуы керек. Ата-анасы балаға ауру туралы айтып, тіпті оның көзінше ауруды талқыламауы тиіс.

№7. Осындай диагноз қойылған ересек адам нені білуі қажет?

Өзімен бірге ұстамасы ұстаған уақытын, оның түрін, ұзақтығын, қолданған дәрілері мен көлемі жөнінде жазып жүретін күнделігін алып жүру керек. Бұл дәрілерді уақытылы қабылдап, өз денсаулығын күтуге көмектеседі.

Жүйелі түрде тамақтануы тиіс, өйткені тамақтану режимі ішіп жүрген дәрілерінің қанға сіңуіне әсер етеді.
Шет елдерде бұл аурумен ауыратын адамдар өздерінің ұстамасы бар екенін ескерту үшін күлгін браслеттер тағып жүреді.

Informburo.kz материалды дайындау барысында көмектескені үшін Астана медицина университетінің неврология кафедрасының доценті Алтыншаш Жақсыбаеваға алғыс білдіреді.

Авторы Жадыра Жұлмұхаметова.

Аударған Мәншүк Шапхатқызы.

Өзіңізге ыңғайлы жерден informburo.kz оқыңыз:

Если вы нашли ошибку в тексте, выделите ее мышью и нажмите Ctrl+Enter

Эпилепсияның белгілері мен белгілері қандай?

Эпилепсия - бұл мидың қалыпты жұмыс істеуіне кедергі жасайтын ми клеткаларының қайталанатын, бұзылмайтын, электр жарылысымен сипатталатын медициналық жағдай. Бұл бұзылулар эпилепсияның басты симптомы болып табылатын қайталанатын тырысуды тудыруы мүмкін. Бұл сіңірулер әдетте мидағы қалыпты электрлік әрекеттерден туындағанда, олар адамнан адамға мүлде басқаша көрінуі мүмкін.

Мысалы, басып алудың бір түрі сананың қысқаруына әкелуі мүмкін, ал басқа түрдегі ұстау түрі бүкіл ағзаның бақыланбайтын соққылығын тудыруы мүмкін.

Туындылардың әртүрлі түрлері болса да, эпилепсияға ие жеке адам көбінесе олардың пайда болған кезіндегі ұқсастығы бар.

Медициналық қызмет көрсетушілеріңізбен сіздің талмаңыздың нақты белгілері туралы сөйлесуіңіз маңызды. Сіздің ұстамаңыздың қандай екенін түсіну сіздің неврологыңызға сіздің ұстамаңызды ең тиімді емдеуді таңдауға көмектеседі.

Сіздің талмаңыздың белгілерін түсіну маңызды, эпилепсиядан зардап шеккендердің көпшілігі оларды ұстап алуды немесе оларды басып алудан бұрын не болғанын есіне түсірмейді. Бұл жағдайда отбасыңыз бен достарыңызды сіздің басып алуыңыздың және онымен байланысты кез-келген басқа мәліметтердің есеп-қисапын ұсынуға шақырамыз.

Әрине, бұл сізге толықтай сәйкес келеді және өзіңіздің дәрігеріңіздің кіммен сөйлесетінін және мүмкін еместігін таңдай аласыз. Дегенмен, көбінесе, туысқандарыңыздың сіздің туыстарыңыздың түсірілім кезінде бейнесін естігендіктен, сіздің талмаңызды жақсы сипаттауға көмектеседі.

Эпилепсияға ие адамдарда бірнеше түрлі симптомдар бар және бұл олардың алдында, кезінде немесе кейін басып кетуі мүмкін.

Әрқайсысы төменде көрсетілген барлық белгілерге ие емес. Сіз байқаған симптомдар сіздің ұстап қалу түріне байланысты болады. Эпилепсияға шалдыққан адамдарда кейбір жалпы белгілер:

Дене бұлшықеттерінің қысылуын немесе сығылуын

Әдетте, сіңірілу туралы ойлаған кезде, тәндегі әрбір бұлшықеттің ағзадағы ерекшелігі болып табылады. Бұл ірі тауар тәркілеу деп аталады. Алайда бұлшықеттің еріксіз бұзылуы дененің бөлек аймақтарында да болуы мүмкін. Мысалы, қолыңыздағы бұлшықеттердің соққысы сіз көтерген заттарыңызды түсіруге әкелуі мүмкін. Аяқтағы бұлшықеттердің бұзылуы біреудің жерге түсіп, жарақаттануына себеп болуы мүмкін.

Сана жоғалту

Кейбір ұру бірнеше секундтан сағатқа созылатын сананың жоғалуына әкелуі мүмкін. Ірі қара мал тәрізді сіңірілуімен тонусыз, содан кейін клоникалық белсенділіктің жоғалуы байқалады. Қабылдау түрлерінің кейбіреуінде көрерменге көрінетін жалғыз белгі сананың кенеттен жоғалуы болуы мүмкін.

Белсенділік маңызды, себебі бұл эпилепсияның дұрыс диагноз қоюының ең көп тараған себептерінің бірі.

Әлсіздік

Әлсіздік кез келген түрдегі және дененің кез-келген аймағында болуы мүмкін. Мысалы, әлсіздік қол, аяқ немесе екеуінде де болуы мүмкін.

Ең жиі адамның дененің бір бөлігінде қайталанатын ұстамасы бар әлсіздігі бар. Дененің бір бөлігіндегі әлсіздік инсульт сияқты өте көрінуі мүмкін, бірақ басып алу аяқталған кезде шешіледі. Бұл одан да күрделене түседі, себебі инсульт кейде ұстауға әкелуі мүмкін .

Мазасыздық

Дәрменсіздік көбінесе басып алу түрлерінің көпшілігімен басталады және тұтқындаудың орын алуы туралы сигнал бере алады. Кейбіреулер қатты қобалжу, қорқыныш немесе жақындап келе жатқан азапты сезінеді. Адамдардың бастан кешіретін көптеген ауру түрлері бар, алайда үлкен әртүрлілік болған кезде, аурудың жеке адамға басып алудан тартып басып алудан бірдей болуы мүмкін.

Кейбір адамдар, сонымен қатар, басып алудан бұрын айнуы, бұлдыр көзді көру, бас ауыруы немесе бас айналу сияқты сезінеді. Дегенмен, басқа да симптомдар тудырудың алдында да орын алуы мүмкін, және бұл сізді өзіңіз білетінге дейін осы белгілердің кейбірін сезінетін, ұстау туралы ескерту иттің болуының негізі.

Staring

Космосқа шыққаны - бұл сіңірілудің болмауы (сондай-ақ петициялы мал тәркілеу деп аталатын) адамдарда байқалатын симптом. Көбінесе, бұл адамдар шын мәнінде басып алуды бастан өткеріп жатқанда қысқа тұйықталып, ойларынан айырылады. Жұлдызды мінез-құлық әдетте бірнеше секундқа созылады және ауыздың немесе саусақтардың қозғалысы сияқты жыпылықтайтын немесе қайталанатын қозғалыстармен қоса жүруі мүмкін.

Мақсатсыз немесе қайталанатын қозғалыстар

Белгілі бір мақсаттарсыз қайталанатын қозғалыстар, мысалы, көйлекті линт алып тастау, қайталанатын жылжыту, саусақтарды қайталайтын тегістеу, қайталанатын шайнау немесе қайталанатын сөздер сияқты әрекеттерді қамтуы мүмкін. Автомотизм деп аталатын бұл қозғалыстар басып алу орын алғанға дейін немесе кейбір басып алу кезінде пайда болуы мүмкін.

Жоғарыда айтылғандай, эпилепсиямен ауыратын адамның симптомдары олар байқаған тежеу түріне байланысты. Бірнеше бірнеше түрі бар, соның ішінде:

Тоникалы клоникалық ұстамалар - Бұл ұстамалар бұлшықеттердің бұзылуы мен сезім жоғалуымен сипатталады, әдетте олар өте кенеттен келеді. Тоникалық фаза - бұлшықеттердің қатты болған кезде. Клоникалық фаза бұлшықеттердің қайталанатын қысымы мен релаксациясымен сипатталады. Үлкен мал тәрізді тәркілеу - клоникалық тониканы жалпылама алып тастау.
Жағымсыз ұстамалар (сондай-ақ петициялы мал тәркілеу деп те аталады) - бұл ұстамалар әрдайым бірінші рет талма ретінде танылмауы мүмкін. Олар бірте-бірте ғарышқа қарайтын адаммен басталуы мүмкін. Осы уақыт ішінде адам жауап бере алады немесе жауап бермейді. Бұл түрі бар адамға назар аудармау немесе көңіл аудармау керек болуы мүмкін, себебі бұл тежеуді мінез-құлық бұзылыстарынан ажырату қиын болуы мүмкін.

Төменгі сызықтар және эпилепсиямен ұстамалардың алдын алу

Сізге және сіздің жақын адамдарыңызда оларды ұстап қалудың симптомдары туралы білу маңызды, бірақ олардың көпшілігі медициналық жағдайға байланысты алдын-алудың фунтына қарсы тұру керек. Эпилепсияның дәрі-дәрмектерінің дозасын неге қалдырудың қауіпті болуы мүмкін, сондай-ақ медицина туралы еске салудың бірнеше кеңесі туралы біліңіз. Сондай-ақ, күн сайын эпилепсиямен күресу бойынша осы кеңестерді тексеру жақсы идея.

Достарыңыз бен отбасыларыңыз үшін біреуді ұстау қауіпсіздігін сақтау туралы біліңіз. Дененің эпилепсиядан зақымдануы көбінесе бұзылудың өзіндік бұзылыстарына байланысты.

_{Каспер, Деннис Л., Энтони С Фаучи және Стивен Л. Хаузер.} _{Харрисонның ішкі аурулар принциптері.} _{Нью-Йорк: Mc Graw Hill білім беру, 2015. Басып шығару.}

_{Клейгман, Роберт М., Бонита Стэнтон, Сэм Гэмэ III Джозеф В., Нина Феличе.} _{Шор, Ричард Э. Бехман және Уолдо Е. Нельсон.} _{Нельсон Педиатрия оқулығы.} _{20-шы басылым.} _{Филадельфия, PA: Elsevier, 2015. Басып шығару.}

Читайте также: